Over kansen en kiezen

Inleiding

Talent, inzet en motivatie. Alleen deze persoonsgebonden factoren, iemands eigen ‘verdienste’, zouden een rol mogen spelen bij het verwerven van verschillende sociale posities in de samenleving. Groepsgebonden kenmerken zoals de sociale of etnische groep waar je deel van uitmaakt, of het feit dat je man of vrouw bent zouden daar geen invloed op mogen hebben. Deze opvatting staat bekend als het meritocratische ideaal en de denkbeeldige samenleving die zo is ingericht heet een meritocratie. Het ideaal rust op twee pijlers: de ene is moreel van aard, de andere economisch. We vinden verschillen ‘eerlijk’ als ze zijn toe te schrijven aan verschillen in talent, inzet en motivatie. Bovendien, zo is de gedachte, is het ook om efficiëncy-redenen het beste als de beste mens op de beste plek komt. Op die manier kunnen we als samenleving de hoogst denkbare productiviteit realiseren. Dat is goed voor onze economie en daar hebben we uiteindelijk allemaal baat bij.